THEO PARA: Wijziging kiesstelsel en angst van paars
13/12/2018 16:00
dWT archief
De NDP wil met het verbod op electorale combinaties een verenigd front van democratische oppositiepartijen voorkomen.
CONTRAPUNT -
Wanneer verkiezingen beginnen of geëindigd zijn, kan formeel op basis van de wet- en regelgeving worden aangegeven. De burgers echter denken niet formeel, maar feitelijk. Die herkennen het begin en eind van verkiezingen aan het beloop van de verkiezingscampagnes. Het is dan ook publiek geheim dat de pre-electorale campagnes voor 2020, zeker als het gaat om de NDP en haar regering, al volop van start zijn gegaan.
Van nieuwe woningbouwbeloftes in Ocer tot 'meet the people'
bezoeken van de grootste oppositiepartij in de districten. En
midden in deze preelectorale propaganda plethora wil de regering
Bouterse het kiesstelsel wijzigen. Terwijl de wedstrijd al is
begonnen, wil zij de regels veranderen. Die handelwijze is in elke
tak van sport, en zeker in democratische verkiezingen, ongehoord.
Haastige spoed is niet het juiste tempo voor wijziging van het
kiesstelsel.
Gemankeerd
kiesstelsel Het huidige kiesstelsel is ontstaan in een
semidemocratische context, waarbinnen het leger feitelijk niet
onder democratische controle stond. Melvin Linscheer, de toenmalige
gevreesde Commandant van de Zuidelijk Troepen, zou veel later als
nationale veiligheidsman van president Bouterse onthullen hoe
bevelhebber Bouterse en zijn groep ook na de verkiezingen van 1987
grondwet en integriteit van het openbaar bestuur hadden geschonden:
'Je had nu de onmogelijke situatie dat het leger was verboden om op
te treden tegen JC ( Junglecommando … TP) maar vanuit de
binnenlandbevolking die aangevallen werd door JC werd er
bescherming gevraagd aan het leger.Toen hebben we vanuit de
inlichtingendiensten en het leger besloten om zonder toestemming
van de regering de dorpen te bewapenen en te trainen. Zo ontstonden
verschillende groepen zoals Tucajanas, Angrula (moet zijn Angula…
TP), Koffimaka en Mandela'. (De getuigenis van president Desi
Bouterse van Sandew Hira, pag. 112). Zowel de totstandkoming van
grondwet als het kiesstelsel vond plaats onder het gesternte van
militaire intimidatie. De politieke vrijheid en vrije meningsuiting
waren ontluikend, maar verre van wat in een democratie gebruikelijk
was.
Om toch verkiezingen voor elkaar te krijgen, hebben de
democratische partijen een compromis gesloten met de dictatoriale
krachten. Een gemankeerd kiesstelsel, compleet met een wanstaltige
Verenigde Volksvergadering en een hoge mate van onevenredigheid
waardoor de representativiteit van vertegenwoordigende organen zeer
matig werd. Alles met als doel de partij van de putschisten, de
NDP, electoraal voordeel te doen behalen. Maar de overweldigende
weerzin tegen de dictatuur was niet te stuiten door het gemankeerde
kiesstelsel. Paars werd weggevaagd. Echter, de disproportionaliteit
en misrepresentaties als gevolg van het gemankeerde kiesstelsel,
lieten zich bij de opeenvolgende verkiezingen telkens weer voelen.
Wijziging van het kiesstelsel werd een breed levende aspiratie. Het
kiesstelsel is een delicaat onderdeel van de democratie.
De burgers moeten zich goed vertegenwoordigd weten. Hun
gelijkwaardigheid moet tot uitdrukking komen in het one human, one
vote-principe. Anderzijds moeten ook minderheden en dunbevolkte
gebieden niet worden weggezet door de macht van het getal. Er
bestaan internationaal verschillende kiesstelsels. Suriname kent
haar eigen electorale traditie en cultuur, haar bijzondere
geografie en demografie en haar eigen politieke verhoudingen. Het
vraagt wetenschappelijk onderzoek, expertise, brede consultatie en
participatie, om een integraal en passend kiesstelsel te ontwerpen
en in te voeren. Hap-snap-wijzigingen uit politiek opportunisme
kunnen voordelig zijn voor bepaalde partijen, maar het gaat ten
koste van de integriteit en geloofwaardigheid van het stelsel. Het
vraagt goed bestuur, good governance, om het proces van ontwerp,
besluitvorming en uitvoering van een vernieuwd kiesstelsel door te
voeren. Goed bestuur kenmerkt zich door openheid en
integriteit.
Rechtsgevoel
Geen verborgen machtswellustige agenda's, maar de ambitie om met
en voor het volk een deugdelijk en gedragen, democratisch
kiestelsel vorm te geven. Goed bestuur kenmerkt zich ook door
medezeggenschap, door participatie. Het kiesstelsel is geen
eigendom van de politieke klasse die een kleine minderheid vormt.
Het kiesstelsel is van de samenleving, het is juist het mechanisme
waarmee ook de gewone mensen rechtstreeks hun stem kunnen laten
horen, hun invloed kunnen doen gelden. Niet in de politieke
achterkamertjes, maar in een goed geïnformeerd, breed
maatschappelijk debat zouden de gewone Surinamers de kans moeten
krijgen mee te denken en mee te praten over een nieuw
kiesstelsel.
Zo een maatschappelijk debat zou gevoed kunnen worden door een
presentatie van alternatieven, uitgewerkt door een commissie van zo
onafhankelijk mogelijke deskundigen. Op radio en televisie, in de
kranten, op bijeenkomsten. In zo'n context van betrokkenheid van de
mensen aan de basis, in de wijken en fabrieken, in district en
binnenland, kan een kiesstelsel dat wortelt in het rechtsgevoel en
de expressieve behoeften van de Surinaamse bevolking, vorm krijgen.
Politieke partijen die in dat proces participeren, zijn veel beter
geïnformeerd, veel meer verbonden met de werkelijke aspiraties van
de mensen waar het om gaat. Zo'n deugdelijke, democratische wijze
van renovatie van het kiesstelsel vraagt geduld en integere
bestuurders. Wil de integriteit van het kiesstelsel gewaarborgd
blijven, dan dient immers elke schijn van belangenverstrengeling te
worden voorkomen.
Paars is bang
Paars is bang voor een verpletterende verkiezingsnederlaag in
2020. In 2015 was het verschil in totaal aantal stemmen tussen de
de NDP en de verenigde democratische oppositiepartijen relatief
klein. Maar dankzij het gemankeerde, zwak representatieve
kiesstelsel verkreeg de NDP de absolute meerderheid in de Nationale
Assemblee. De NDP weet nu wat zij met 'nog vijf' de Surinamers
heeft geflikt. Grote, loze beloften. Een kakafonie van
corruptieschandalen, van Carifesta tot EBS en naschoolse opvang.
Aanslagen tegen de rechtsstaat zoals de zelfamnestiewet van 2012.
Benoeming van criminelen in hoge functies van staat. Forse
devaluatie van de SRD. Drastische afbraak van de koopkracht.
Stijging van werkloosheid, armoede en drugscriminaliteit.
Afbraak van gezondheidszorg en onderwijs. Drastische verhoging
van de schuldenlast. Teloorgang van de nationale soevereiniteit en
verwording tot een debtcolonial state van dictatoriaal China. En
last but not least de strafeis van twintig jaar onvoorwaardelijke
gevangenisstraf tegen Desi Bouterse voor zijn aandeel in de
decembermoorden. Als de wil er is, kan een verenigd front van
democratische partijen in 2020 op besliste wijze een eind maken aan
de voor Suriname funeste paarse heerschappij. Het is dan ook
begrijpelijk dat Bouterse en zijn partij zo'n democratische
bundeling willen voorkomen en het liefst de democratische partijen
uit elkaar spelen onder het verliezersvaandel van 'ieder voor
zich.' een verbod op electorale samenwerking van partijen heeft nu
geen ander doel. Ik heb het over electoraal omdat pre-electoraal
misleidend en inaccuraat is. Alsof partijcombinaties buiten de
verkiezingen staan, terwijl het slechts een politiek- electorale
organisatievorm betreft.
Het vrijheid reducerende oogmerk van verbod op electorale
combinaties, staat haaks op de Surinaamse politieke traditie en op
de geest van de constitutie, waarin politieke vrijheid, en niet
politiek paternalisme, is gecodificeerd. Als een partij alleen de
verkiezingen wil ingaan, staat het die partij vrij dat te doen.
Maar als die partij andere partijen wil verbieden electoraal samen
te werken, dan demonstreert die partij een autoritaire habitus.
Zoals de regering-Bouterse nu op partijpolitieke, opportunistische
en fragmentarische wijze het kiesstelsel wil wijzigen, markeert de
zoveelste manifestatie van machtswellustig wanbestuur. Het is
politieke corruptie in het electorale domein.◊
Dit artikel is verschenen in de weekendbijlage van 1
december.
