THEO PARA: Zal ‘lobi obya’ werken bij Bolsonaro?
20/11/2018 16:00
Magno Malto, de voormalige president van de parlementaire onderzoekscommisie drugshandel, met Jair Bolsonaro.-
Foto: Walterson Rosa
CONTRAPUNT -
Desi Bouterse gaat er prat op dat hij mensen kan ‘inpakken’. Hij noemt die vaardigheid van manipulatie ‘lobi obya’. Na de presidentsverkiezingen bij onze grote zuiderbuur is de actuele vraag of zijn ‘lobi obya’ zal werken bij de nieuwe Braziliaanse president Jair Bolsonaro?
Tekst: Theo Para
BOLSONARO IS EEN olsonaro is een apologeet van de militaire
dictatuur (1964- 1985) in Brazilië, welke verantwoordelijk was voor
martelingen, moorden en andere ernstige schendingen van de rechten
van de mens. Bouterse was zelf leider van een militaire dictatuur
(1980-1987), die verhoudingsgewijs meer dodelijke slachtoffers had
gemaakt dan de Braziliaanse dictatuur. Wat autoritarisme betreft
zouden Bouterse en Bolsonaro het mogelijk met elkaar kunnen
vinden.
Hetzelfde geldt voor het pro-grootkapitaal standpunt in het
Amazonegebied. Grootschalige houtkap en extractieve industrieën ten
koste van natuur, milieu en lokale bevolkingen, ook daar ligt een
kans op overeenstemming tussen beide presidenten. Een andere
mogelijkheid tot overlap van voorkeuren is kerkelijke gezindheid.
Bolsonaro heeft met radicaal sociaal-conservatieve standpunten
(anti-abortus, anti- LGBT) ook een basis gevonden onder de
oerconservatieve evangelische kerken ('evangelicals'). Bouterse
heeft een 'evangelical' als fractieleider van zijn partij en als
enige betaalde presidentiële geestelijk adviseur een 'evangelical'
bisschop, die overigens vanwege beschuldigingen van seksueel
misbruik zijn functie in zijn kerk heeft neergelegd.
Een kanttekening bij de schijnbare geloofssynergie tussen
Bolsonaro en Bouterse is gepast. Bij Bouterse lijkt het
presidentieel religieus favoritisme exclusief ingegeven door
politieke calculatie, en niet zozeer door authentieke
geloofsovertuiging. Want anders dan de grote meerderheid van
Surinaamse kerken en geloofsgemeenschappen, hebben genoemde
voorgangers politiek boven geweten gesteld en zich verbonden aan de
agenda van selectieve straffeloosheid. Zij zijn beiden verworden
tot apostelen van de zelfamnestiewet (2012), een wet ad-hominem die
hun partijleider van rekenschap inzake de decembermoorden moest
vrijwaren.
Loyaliteit
HOE AUTHENTIEK GELOVIG Bolsonaro is, weet ik niet. Een grote
hobbel voor de tactiek van 'lobi obya' ligt op geopolitiek gebied.
In de internationale context van escalerende rivaliteit tussen
Washington en Beijing, heeft president en partijleider Bouterse de
Surinaamse ongebondenheid ingeruild voor loyaliteit aan Voorzitter
Xi Jinping, van wie hij naast een financieel infuus voor zijn
begroting, op zijn verjaardag trots, uitbundige felicitaties
ontvangt. Echter, het allergrootste probleem van Bouterse met
Bolsonaro ligt in een ander, banaler domein. Brazilië kent naast
een langdurige recessie, een zeer ernstige integriteitcrisis.
Grootschalige institutionele corruptie en een epidemie van
criminaliteit hebben het publieke vertrouwen in het openbaar
bestuur tot een historisch dieptepunt doen dalen. Vorig jaar
bereikte het aantal moorden een recordhoogte van bijna 64.000.
Zeven Braziliaanse steden zitten in de top 20 van meest
gewelddadige steden ter wereld. Bolsonaro heeft de strijd tegen de
volledig uit de hand gelopen (drugs)criminaliteit tot zijn
handelsmerk gemaakt. Zijn manoeuvreerruimte om daarvan af te wijken
is daardoor uiterst beperkt, zijn persoonlijke geloofwaardigheid
hangt daar vanaf. Hij is op dat punt gevangene van zijn aanhang.
Hij is volgens de Braziliaanse media bij het borgen van zijn imago
als crimefighter zelfs bereid de mensenrechten te schenden.
8 december 2000
Het illustreerde de groei van de drugscriminaliteit, maar ook de
straffeloosheid
IN APRIL 1999 werd een Braziliaanse parlementaire
onderzoekscommissie (CPI), opgericht met als doel de georganiseerde
drugscriminaliteit en het witwassen van crimineel geld, een halt
toe te roepen. Het was een reactie op de ongebreidelde groei van de
cocaïnedoorvoer in Brazilië en de toenemende macht van de
drugskartels, onder meer in het bedrijfsleven, politieke partijen
en de staat. Ook speelde de maatschappelijke verontwaardiging over
de exploitatie door drugskartels van de persoonlijke en sociale
nood van de jeugd en andere kwetsbare groepen, die ook nog tot
slachtoffers van drugsverslaving werden. Op 8 december 2000 leverde
de onderzoekscommissie een 1200 pagina's dik rapport, 'Relatório da
Commisão Parlamentar de Inquérito destinada a investigar o avancao
e a impunidade do narcotráfico'. Het doorwrocht rapport leverde een
verontrustend beeld over de invloed van de drugskartels in vele
deelstaten van Brazilië, het illustreerde de groei van de
drugscriminaliteit, maar ook de straffeloosheid.
Het rapport noemde de namen van 827 individuen die met de
productie en distributie van drugs, geassocieerd waren. Het betrof
personen in het parlement, de bankwereld, het openbaar bestuur, het
leger en de politie. Twee hoofdstukken van het rapport, 'Conexáo
Suriname' (pagina 1087) en 'Conexáo Amapá-Suriname' (pagina 1097)
waren aan de Braziliaans- Surinaamse drugsconnectie gewijd. Onder
de kop 'Integrantes de uma organizacao criminosa dedicada ao
narcotráfico'. (pagina 1088), werd een criminele drugsorganisatie
beschreven waarvan als baas wordt genoemd Desi Bouterse, 'Ditador
do Suriname entre 1980 e 1987' en veroordeeld in Nederland voor
'crime de tráfico internacional de drogas.' Het rapport noemt Dino
Bouterse, zoon van Desi Bouterse, en in die tijd werkzaam als
tweede secretaris op de Surinaamse ambassade in Brazilië, als de
voornaamste contactpersoon tussen vader Bouterse en de Braziliaanse
drugsbaron met wie de zaken werden gedaan: Leonardo Dias Mendonca.
Overigens zit Dino Bouterse nu een langdurige straf uit in een
Amerikaanse gevangenis voor onder andere poging tot cocaïnesmokkel.
Het rapport noemde als andere spil in het drugskartel, Melvin
Linscheer, 'Chefe do Departamento de Inteligência do Suriname'. Het
rapport beschreef gedocumenteerd waaruit de drugsoperaties
bestonden. Met gebruikmaking van helikopters en kleine bootjes,
werden wapens van het Surinaamse leger getransporteerd en
vervolgens geruild voor cocaïne uit Colombia. Een belangrijke
Colombiaanse afnemer van de Surinaamse legerwapens was de
guerrillabeweging Farc. Oud-militair Ruben Rozendaal, ooit
'boezemvriend' van Desi Bouterse , 8 december-verdachte en later
moedig spijtoptant, heeft in Starnieuws ( 23 maart 2012) over die
wapens- voor-cocaïne handel getuigd: 'Ik had meer dan 250 wapens.
Deze wapens werden door Bouterse geruild met Farc voor drugs. Ik
blijf erbij dat hij een crimineel is.'
Torgan, Malta en Bolsonaro
DE HOOFDRAPPORTEUR VAN de Braziliaanse onderzoekscommissie was
toenmalig parlementslid en oud-rechercheur Moroni Torgan. In zijn
deelstaat Ceara in Noord-oost Brazilië was hij ooit minister van
Justitie en vicegouverneur. Torgan zat bovenop het Suriname
dossier. Hij zag in Suriname het risico van 'een tweede Colombia'
(Volkskrant 26 februari 2000). Hij zag vooral in de houding van
Surinaamse autoriteiten een bevestiging van de Braziliaanse
beschuldigingen: 'Het feit dat Dino meteen Brazilië verliet toen
wij als commissie het onderzoek naar drugshandel begonnen. Hij wist
dat de grond heet onder zijn voeten werd. Het feit dat de
ambassadeur (Bouterse-man Rupert Christoffer TP) niet meewerkt met
de enquétecommissie.' (Idem). Torgan drong aan op het vertrek van
Suriname's ambassadeur, die hij van disrespect voor de
onderzoekscommissie beschuldigde en die hij als lid van het
drugskartel duidde ( Diario do Grande ABC, 23 februari 2000).
Torgan stelde voor internationaal, landen te mobiliseren om de
verantwoordelijken die in buurlanden het leger betrekken in
wapens-voor-drugs handel 'te identificeren en te straffen ( Jornal
do Brasil 30 januari 2006).
Socioloog en columnist Luiz Cláudio Ferreira Barbossa meldde in
het nieuwsportaal Arruda Bastos (7-8-2017) dat Moroni Torgan,
hoewel van een andere partij, in het parlement een 'companheiro'
was van Jair Bolsonaro. Torgan en Bolsonaro waren volgens hem 'de
twee belangrijkste leiders' in het Braziliaanse parlement van de
zogeheten 'Bancada da Bala' (afvaardiging van de kogel). Het betrof
een parlementair verbond van vooral afgevaardigden met banden met
leger, politie en wapenindustrie. Hun centrale thema was 'openbare
veiligheid'. Torgan wordt straks een nabije 'companheiro' van
president Bolsonaro. Hetzelfde geldt voor de 'Presidente' van de
eerder onderzoekscommissie: Magno Malta van het parlementair
verbond 'Bancada Evangélica'. Malta was 'diputado' van Espírito
Santo en is gospel zanger en voorganger van een oerconservatieve
evangelische kerk. Hij ging onlangs, voor de acceptatiespeech van
presidentskandidaat Jair Bolsonaro, voor in gebed. Op een Youtube
fimpje is te zien dat hun camaraderie niet alleen inhoudelijk is,
Malta kon na een omhelzing met Bolsonaro zijn tranen niet
bedwingen.
Moroni Torgan en Magno Malta, de twee voormannen van de
Braziliaanse parlementaire drugscommissie van 1999, die Desi
Bouterse als baas van een drugskartel hebben aangewezen, zullen als
'companheiro' van president Bolsonaro plaats nemen in het centrum
van de macht. Geopolitiek bezien is Brazilië voor Suriname
onbetwist en met overmacht de belangrijkste militaire macht. Als de
machthebbers van dat land de president van Suriname zien als
drugskartel-baas die de wet, de openbare veiligheid en de
territoriale integriteit van de Federale Republiek Brazilië op
ernstige wijze heeft geschonden, wat rest er dan nog voor 'lobi
obya'?!!. ◊
Dit artikel is verschenen in de weekendbijlage van 3
november
