(On)afhankelijk, muzikaal onbegrensd en strijdvaardig
24/11/2016 17:00
REPORTAGE -
25 november, Sranan kies’ wan uma pikin, fa nen..fa nen...?Srefidensi now. In aanloop naar de 41ste onafhankelijkheidsviering laten wij in deze tweedelige serie telkens twee Surinaamse vrouwen aan het woord die zich op een onverzettelijke wijze dienstbaar hebben gemaakt voor volk en vaderland. Welke obstakels kwamen zij tegen op weg naar hun succes? Vandaag het laatste deel: Liesbeth Peroti en Harriette Vreedzaam-Joeroeja.
Tekst: Anouska Blanca - beeld: Irvin
Ngariman
OP DE HOUTEN brug te Leonsberg laten enkelen zich verwennen door
de heerlijke rivierwind. Sommigen stil, voor zich uitstarend,
terwijl anderen genieten van een gezellig gesprek. De waterstand is
hoog en de wind doet de golven dansen op het wateroppervlak. Heel
dichtbij de rivier, aan het einde van de brug, zit de pianiste en
muziekdocente Liesbeth Peroti (47) volledig in het wit gekleed.
"Hier ben ik het dichtst bij het water. Mijn geest houdt
ontzettend veel van water en ik put er inspiratie uit", zegt ze
terwijl ze haar armen spreid. Ze vindt het fascinerend dat wij
alles van boven het water kunnen waarnemen maar dat er
tegelijkertijd een geweldig leven onder zit. Dit voedt haar
realiteit omdat ze van mening is dat mensen denken overal macht op
uit te kunnen oefenen. Ze brengt deze gedachtegang in relatie met
het woord onafhankelijkheid.
"Ik zit in een fase in mijn leven waarbij ik het erg goed vind
om onafhankelijk te worden van politieke en religieuze leiders en
vele dingen die je in je jeugd hebt meegekregen. Met respect voor
een ieder maar politici beloven zoveel en religieuze leiders doen
zo hard hun best God te interpreteren. En je ouders, hebben vaak
hun best gedaan maar kunnen je onmogelijk alles geven", legt ze
uit. Volgens haar heeft de afhankelijkheid van deze personen
invloed op je gelukkig-zijn.
Menselijke vrijheid is niet te koop
In de Hermitage Mall wordt een bakje koffie besteld voordat
Harriette Vreedzaam-Joeroeja (67), lid van het traditioneel gezag
van het dorp Pierre kondre Kumbasi en voorzitter van Stichting
Sanomaro Esa, gezellig op de bank gaat zitten. Ze moet even
nadenken over het woord 'onafhankelijkheid' en zegt dan: "Voor mij
is het een geladen woord. Als we ernaar kijken, het lezen en in ons
opnemen haal je er zoveel uit maar niet datgene wat ons geleerd is
en wat het eigenlijk betekent namelijk vrijheid", begint ze.
Vreedzaam zou, als ze dat mocht bepalen, liever kiezen voor dat
woord,… vrijheid, niet alleen omdat het een korter woord is maar
ook omdat het mensen meteen aanspreekt. "Menselijke vrijheid is
niet te koop. Je bent ermee geboren maar heeft een keerzijde. Van
mijn vader heb ik geleerd dat je als mens deel bent van de rest en
de rest deel van jou. Zelf als je sterft hebt je mensen nodig."
Volgens Vreedzaam is het de politiek die het woord
'onafhankelijkheid' een bepaalde lading geeft. Het zou mooi zijn
als de politieke, religieuze en traditionele leiders konden leren
leven naar de ware betekenis van het woord en ernaar handelden om
als natie echt onafhankelijk te kunnen zijn. "Je politiek beleid
maakt je afhankelijk. Kijk maar naar IMF (Internationaal Monetair
Fonds..red...,) we doen dingen zonder er bij na te denken", stelt
ze kritisch.
Onafhankelijk?
BEIDE VROUWEN ZIJN van mening dat je als mens nooit volledig
onafhankelijk kan zijn. Volgens Peroti is dat, omdat je deel bent
van een groter geheel. "Ik leef dankzij mijn voorouders en mijn
ouders. Het zou een vorm van hoge arrogantie zijn om dan
onafhankelijk te willen zijn. Ik wil afhankelijk blijven van het
water en de natuur. Hier zou ik nooit onafhankelijk van willen
zijn", stelt ze.
Mensen hebben verantwoordelijkheden maar voor Vreedzaam zit de
pret in zelf bepalen over je leven. Dit brengt haar gedachten naar
de voorouders. Ze vertelt het verhaal over de eerste bewoners van
ons land en de komst van de Europeanen. "Door hun komst werden
verschillende andere bevolkingsgroepen bijeengebracht.
In 1975 vertrokken de vreemden weg en de overige
bevolkingsgroepen die dankzij hun hierheen kwamen bleven hier, wat
de eerste bewoners accepteerden. Eenenveertig jaar na de
staatkundige onafhankelijkheid zijn er jammer genoeg nog steeds
geen nationale juridische instituten, wetten en handvaten die de
rechten van de eerste bewoners onderbouwt", vertelt ze terwijl ze
een petitie oppakt die onlangs is overhandigd aan de voorzitter van
het parlement.
Vreedzaam vindt dat de nationale regelgeving gebaseerd is op de
ontwikkeling van het individu maar de inheemse culturen zijn
gestoeld op collectieve benadering en zijn meer gericht op het
wij-principe.
"De nakomelingen van mensen, die al dan niet vrijwillig hier
naartoe zijn gekomen, vinden dat de eerste bewoners moeten
veranderen. We mogen niet onze eigen culturen, taal en
leefgewoontes etaleren, die we ondanks de verandering door de
eeuwen heen hebben weten te behouden. Waarom? Ze vinden de inheemse
cultuurontwikkeling niet passen in hun plaatje.
Onafhankelijkheid…," klinkt het verontwaardigd.
Situaties
Zolang we nog kampen met grondenrechten, vervolg onderwijs en
erkenning zullen de obstakels blijven
"HET WOORD OBSTAKEL komt niet voor in mijn vocabulaire. Ik praat
liever over situaties." Peroti's onafhankelijkheid werd op
verschillende fronten getoetst. Niet alleen de door mannen
gedomineerde muziekwereld doorbreken maar ook persoonlijk. "Een
situatie was het overlijden van me moeder toen ik 22 was en een
andere vijftien jaar later toen mijn vader stierf", vertelt ze over
de zware situaties in haar leven.
Dat ze van nature niet aan het negatieve blijft vasthouden
bevestigd haar volgende ervaring: "De geboorte van mijn zoon
Asawini, Ramses, Kwaku, Son, Ment, Peroti…ja, hij gaat akkoord met
al zijn namen", schatert ze voordat ze verder gaat. "Ik wilde een
Afrikaanse voornaam. Mijn levenspartner kwam op Asawini. Kwaku
omdat hij op een vrijdag is geboren. Son is afgeleid van de zon en
zoon in het Engels. Ment, de naam van zijn vader en Peroti…tja,
omdat ik hem zo bijzonder vond dat hij ook mijn naam moest hebben.
Nu heeft hij zelf Pero, de afkorting voor de Peroti'ser ook aan
toegevoegd," vertelt ze vrolijk.
Voor Vreedzaam liggen de obstakels gevoeliger. De beperkingen in
de ontwikkeling van de inheemse bevolkingsgroep, eisen een continue
strijd. "Zolang we nog kampen met grondenrechten, vervolg onderwijs
en erkenning zullen de obstakels blijven," zegt ze bezorgd.
Vreedzaam die zich al jaren sterk maakt voor erkenning van de
inheemse culturen zal blijkbaar pas vrede hebben wanneer deze is
volbracht.
"Weet je hoe vaak ik in sessies heb gezeten met meesters,
doktoren en professors om de rechten van de inheemsen aan te
kaarten. Ik werk altijd mee, maar weet je wat opvalt…deze mensen
kunnen geen besluiten nemen. Op kritische momenten zie je ze denken
en hoop je op verduidelijkende antwoorden. Jammer genoeg hoor je
alleen maar: Ja, ik begrijp het maar hier in ons wetboek onder
artikel zoveel, staat in het decreet dat iedereen recht heeft op
een stuk grond." Hier ergert Vreedzaam zich aan, want volgens haar
hebben de eerste volken nooit op een stuk grond gewoond.
"Ik woon op de grond die ik van mijn voorouders heb geërfd, lang
voordat zij ooit een decreet hadden geschreven," sneert ze. Ondanks
de uitdagingen weten beide vrouwen het optimisme van het leven in
te zien. Peroti: "Wanneer je beseft dat al je menselijke plannen en
verlanglijsten totaal niet behoren in hét lijstje van het leven,
dan weet je dat het poppenkast is om je druk te maken om situaties.
Grappig dat we gevormd worden met termen als timemanagement, long
term en short term planning."
Vrouwen moeten meer durven, zichtbaarder worden en meer
initiatieven nemen
Vreedzaam vind dat vrouwen minder aan de kantlijn moeten zitten,
als het om leiderschap gaat. "Vrouwen moeten onafhankelijker zijn
en meer durven, meer praten, zichtbaarder worden en meer
initiatieven nemen, dan zal er balans in komen denk ik", benadrukt
ze. Deze gedachte werd al vroeg in huize Joeroeja gestimuleerd.
Opgroeien in het dorp Pierre kondre in een gezin waarbij vader
Joeroeja periodieke vergaderingen eiste, is de basis voor
gelijkheid geweest voor Vreedzaam.
Haar vader liet ze zitten en vertelde wat zijn planning was en
wat de verwachtingen waren van elk gezinslid. Ook nam hij zijn
dochters mee om te vissen in de nacht en zijn zonen moesten leren
koken. Volgens Peroti is het handig om af te stemmen met de natuur
en afhankelijk te zijn van God's wil. "Yu musu kruderi nanga
yusrefi. En kruderi is geen geruzie, maar afstemmen met jezelf. Er
is geen goed of niet goed. Als je in een zware afhankelijkheid zit,
dan ervaar je dat als onderdeel van de vorming van jouw ultieme
gelukzaligheid," legt ze uit.
Hoewel de befaamde pianospeelster muzikaal weet wat ze wil, zal
ze het niet durven een ander te adviseren over onafhankelijkheid.
"Ik zoek zelf nog, dan mi musu kon taigi yu fa," lacht ze. "Ik kan
wel mezelf adviseren: heel erg mijn best doen, kijken en op zoek te
gaan naar dingen die me gelukkig maken. Dat doe ik heel bewust.
Maya Angelou zei: "ze zullen vergeten wat je hebt gezegd, maar
nooit hoe je ze hebt laten voelen. Dan denk ik laat me daar nou
maar rekening mee houden."◊
Dit artikel is verschenen in onze bijlage van 19 november
2016
Gerelateerde Paramaribo Post artikelen