Home
Aanpak mentale gezondheid

Het begint met meer met elkaar praten en naar elkaar luisteren

21/02/2021 18:00 - Van onze redactie

Eva Stroo (r) met Maja Heijmans-Goedschalk, de nieuwe voorzitter van de Surinaamse Vereniging van Psychologen en Orthopedagogen.

PARAMARIBO - Er heerst nog steeds een groot taboe in de samenleving over de geestelijke gezondheid en psychische aandoeningen. We vermijden deze onderwerpen zoveel mogelijk en veel van ons verwaarlozen de klachten en zoeken geen hulp. We durven psychische kwalen namelijk niet te benoemen, omdat wij vaak denken dat anderen er last van zullen ondervinden. Dikwijls onterecht. De oplossing van veel psychische problemen is in veel gevallen namelijk een heel simpele, maar voor velen een actie die heel moeilijk te ondernemen is: praten.

De leidinggevende aan het werk denkt alleen aan de gestelde doelen halen en houdt geen rekening met de Covid-19-beperkingen die ervoor zorgen dat je het werk niet naar behoren kan doen. Thuis aangekomen is je vriendin niet in de stemming en raakt zelfs geïrriteerd van hoe je ademhaalt. Je kan niet gewoon een biertje pakken met je vrienden om uit te blazen en alles op een rijtje zetten, aangezien er een avondklok is en alle horecazaken dicht zijn.

Het weekend belooft niet veel beters, omdat anderen voorzichtig zijn om af te spreken en je ook nog je huishoudelijk werk moet doen, anders is het oorlog thuis. En zelf stoor je je mateloos aan de mensen op Facebook die hun samenzweringstheorieën laten botvieren, alles afkraken wat gedaan wordt door de regering om het aantal besmettingen laag te houden of wat in de politiek gebeurt, elkaar belachelijk maken en gewoon al je positieve energie opslokken.

Elke dag wordt de druk steeds zwaarder en verwacht je dat je gaat exploderen; gewoon alles in je omgeving kapot slaan, het uitschreeuwen en klaar zijn met alles. Is naar de psycholoog gaan een optie? Nee, want dan weet iedereen dat je het niet ziet zitten en dat je zwak bent. Je hebt nog je trots, laten we niet gek doen. Volgens psycholoog Eva Stroo is de emotionele druk in deze periode hoog door de angst van het krijgen of verspreiden van Covid-19. Daarnaast is het naleven van de maatregelen ook niet makkelijk.

"De situatie heeft effect op onze financiën, fysieke en mentale gezondheid. Op elk gebied staan we onder druk. En we hebben natuurlijk nu ook minder afleiding door de maatregelen waardoor het ook zo zwaar blijft. Het is daarom van belang om bewust te blijven van niet alleen onze fysieke, maar vooral onze mentale gezondheid en hoe wij die kunnen verbeteren. Dat kan alvast door als samenleving, juist nu meer dan ooit, meer met elkaar te praten en naar elkaar te luisteren. Want dat is wat we kunnen doen. We hoeven niet allemaal geschoold te zijn in het behandelen van mensen om elkaar te helpen. Een luisterend oor is al prettig, want dat is iets wat we kunnen doen en dat is superbelangrijk."

Stroo vindt het belangrijk dat er afgestapt wordt van het vreemd opkijken wanneer iemand zegt dat die naar een psycholoog gaat voor hulp of begeleiding. Vooral in deze tijd is het belangrijk dat mensen hun mentale gezondheid serieuzer nemen, omdat verwaarlozing ervan kan zorgen voor andere aandoeningen.

Uitdagend jaar

"Het afgelopen jaar was zeker een jaar dat niemand had verwacht of had kunnen voorspellen", zegt Stroo. "Voor ons psychologen is het ook een uitdagend jaar geweest, want mental health is belangrijk en we hebben zeker gemerkt dat we als mensheid het afgelopen jaar onder druk zijn komen te staan. We moesten ons vooral psychisch aanpassen, minder fysiek contact met anderen hebben, thuiswerken achter de computer, angst werd vergroot, steeds meer mensen hadden verhoogde stress en angstklachten, dat is zeker van invloed geweest op de mindset van de samenleving. Daarnaast heeft de Surinaamse Vereniging van Psychologen en Orthopedagogen (SVPO), andere aanvragen gehad zoals het ondersteunen van de verpleegkundigen en dat soort zaken. We hebben met z'n allen daarop proberen in te spelen. We hebben ook de awareness over mental health vergroot door filmpjes en interviews op social media te plaatsen om zo waar we konden in te spelen op de situatie."

De werksituatie van Stroo was ook wisselend. Sommige momenten moest zij van huis uit werken, vooral aan het begin toen niemand wist wat te doen met Covid-19. Zij heeft toen wel online behandelingen gedaan en ook online lesgegeven op de Anton de Kom Universiteit Suriname. "Gelukkig is dat wel doorgegaan, maar het was wennen omdat het iets lastiger was, vooral in ons vakgebied om vanachter de computer bezig te zijn. Het is namelijk belangrijk de persoon echt voor je te zien omdat diens lichaamstaal een belangrijke rol speelt. Toen we wat meer konden doen hebben we ook meer face-to-facegesprekken gedaan, natuurlijk met gepaste afstand om toch iemand van dienst te kunnen zijn en de behandeling beter te laten verlopen. Hoe dan ook hebben ons aan moeten aanpassen aan de situatie, maar ik denk dat het heel belangrijk is om toch door te gaan met de werkzaamheden, vooral de diensten die wij aanbieden over mental health zijn super belangrijk in deze periode."

Een issue waar de organisatie steeds mee bezig is, is suïcide in de maatschappij. Zij wil meer awareness daarover creëren en meer informatie hierover verstrekken. Vooral voor personen die met zelfmoordgedachten rondlopen en niet door de maatschappij worden opgemerkt. Maar ook voor personen in de nabije omgeving zodat die de signalen kunnen opvangen. "We hadden vorige week een gratis webinar. Tijdens de activiteit mochten er ook vragen worden gesteld en men kon informatie inwinnen over het onderwerp. Die kennis kan je dan zelf toepassen en delen zodat wij als samenleving elkaar kunnen ondersteunen."

Elkaar ondersteunen

Afgelopen periode zijn er mooie initiatieven ontwikkeld door personen om anderen te helpen, op kleine en grote schaal en dat juicht Stroo toe. Social media is ook een factor geworden die heel veel invloed op ons heeft, positief en negatief. Soms zijn het ook gewoon nieuwsberichten die ons van slag kunnen brengen. Daarom is het belangrijk om de mate waarin we bezig zijn met social media te beperken en ook te plannen wanneer we wel en niet op Facebook gaan, zegt Stroo. "We onderschatten de impact van social media nog te veel. De roddels die vliegensvlug verspreid worden, van simpele grappen over anderen tot karakteraanvallen. Dat is een factor, waar wij ook als mens grip op hebben, die niet onderschat moet worden. We moeten daarom bewust zijn wat we online zetten, waarop we reageren en wat we delen. We zijn een samenleving en iedereen zit wel met iets. We moeten iets zachter zijn naar elkaar toe en gewoon meer luisteren naar elkaar. We moeten voor elkaar openstaan en meer in gesprek met elkaar gaan."

Voor de verschillende groepen in de samenleving heeft dit effect. Vaak genoeg praten vrouwen er meer en vaker over, maar we moeten mannen niet vergeten. Vaak wil die groep niet praten over zaken waarmee die zit of als moeilijk ervaart. Stroo zegt dat bekend is dat mannen anders dan vrouwen omgaan met emoties. Zij hebben andere biologische invalshoeken, hormonen spelen een rol, zij hebben een ander gevoel en andere gedragingen. "De samenleving vindt dat mannen niet mogen huilen, mannen mogen hun emoties niet tonen behalve als ze boos zijn, want dat is stoer. Maar als het gevoelig is dan zou je geen echte man zijn. Als iemand dat aangeleerd krijgt of het nou van de ouders is of opvoeders of van de omgeving, vrienden of werk dat mannen altijd maar stoer moeten zijn, dan gaat de persoon wanneer die zich rot of verdrietig voelt zich niet uiten. Hij is bang om dat te doen. De persoon gaat alle emotie opkroppen met alle gevolgen van dien. Het zou in elk geval goed zijn als het daarom sociaal geaccepteerd wordt dat mannen meer hun emoties mogen uiten zodat het ook meer gaat gebeuren. Dat is gezonder voor iedereen want daardoor kan je ook zien wat er allemaal in iemand omgaat. Als iemand altijd alles binnen blijft houden dan gaat een keer de bom barsten op welke manier dan ook. Want het overkomt iedereen: iedereen is weleens verdrietig en iedereen voelt zich wel eens vervelend en er moet veel meer erover gesproken worden. Dat kan voor veel mensen al een grote hulp zijn."

Geestelijke gezondheid, gedefinieerd door de Wereldgezondheidsorganisatie, is "een toestand van welzijn waarin het individu zijn eigen capaciteiten realiseert, de normale spanningen van het leven aankan, productief en vruchtbaar kan werken en in staat is om een bijdrage te leveren aan zijn gemeenschap". Volgens het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid betekent dat in een goede mentale gezondheid zijn dat een evenwicht gevonden wordt tussen alle aspecten van het bestaan: het fysieke, psychische, spirituele, sociale en economische. Mentaal gezond zijn, betekent dan ook veel meer dan, eenvoudigweg, de afwezigheid van een mentale aandoening. Mentale problemen karakteriseren zich door een chronisch of recurrent disfunctioneren van de gedachten, de emoties, de houding en/of de relaties met anderen en veroorzaken een lijden of een handicap in één of meerdere domeinen van het leven. Naast het lijden en de handicaps die ze met zich meebrengen, is de sociale en economische impact van mentale problemen enorm. Actuele schattingen geven aan dat wereldwijd één op de vier personen minstens eenmaal in zijn of haar leven met een mentaal probleem te maken heeft en dat op jaarbasis één op de zes volwassenen er onder te lijden heeft. Mentale gezondheid is dan ook een zeer belangrijk aandachtspunt voor de volksgezondheid. Er moet dus meer gepraat worden over mentale gezondheid en psychische problemen, vinden ervaringsdeskundigen, mensen die hen ondersteunen en zorg- en jongerenorganisaties.